naswietlanie

Terapia fotodynamiczna (często opisywana skrótem PDT, od angielskiej nazwy photodynamic therapy) i fotodiagnostyka (photodynamic diagnosis, PDD) to metody, które polegają na podaniu do zmienionej chorobowo tkanki związku światłoczułego (tzw. fotouczulacza), a następnie naświetlaniu tego miejsca światłem o odpowiedniej mocy i długości fali (np. przy użyciu lasera lub lamp LED).
Po ekspozycji na światło fotouczulacz „pokazuje” chore komórki (diagnozowanie), a także w odpowiednich warunkach pozwala na ich niszczenie (dzięki powstaniu reaktywnych form tlenu), oszczędzając zdrowe.
Fotodiagnostyka umożliwia precyzyjne rozpoznanie zmienionych tkanek już na wczesnym etapie rozwoju choroby – chore komórki, które wchłonęły preparat, przybierają inne zabarwienie, stają się fluorescencyjne, co pozwala lekarzowi na ich dokładną lokalizację i ocenę.

Ponieważ światło nie może dotrzeć w głąb tkanek, generalnie terapii fotodynamicznej poddaje się zmiany zlokalizowane powierzchownie (na skórze, na śluzówce). Ale znane są przykłady zastosowania w czasie zabiegów operacyjnych, na różnych narządach.

Ciekawe: nowe badania wykazują, że metodę fotodynamiczną można wykorzystywać także do zabijania mikroorganizmów – bakterii, wirusów i grzybów.

Na całym świecie trwają badania nad nowymi fotouczulaczami, ich optymalnymi stężeniami, działaniem różnych rodzajów światła i nowymi zastosowaniami klinicznymi.

Co to jest fotouczulacz?

Chore komórki
Chore komórki szyjki macicy po naświetleniu (Terapia Fotodynamiczna, 1(1)/2015, s. 30)

Fotouczulacze to substancje, które pochłaniają energię światła, a następnie ją wypromieniowują, dając efekt świecenia i zmiany koloru chorych tkanek (co wykorzystuje się w diagnostyce) lub, po naświetleniu światłem o wyższej energii, powodując ich niszczenie. Fotouczulacze stanowią bardzo dużą grupę rożnych związków chemicznych, wykorzystywanych w zależności od potrzeb i mogą występować w formie żeli, maści, roztworów do picia, aerozolu, a nawet zastrzyków.

Dlaczego warto stosować terapię fotodynamiczną?

zaleta

W jakich dziedzinach medycyny stosuje się metodę fotodynamiczną?

Terapia fotodynamiczna i fotodiagnostyka są stosowane w bardzo wielu dziedzinach medycyny:
- dermatologii i wenerologii, - dermatologii estetycznej, - stomatologii, - ginekologii, - onkologii, - okulistyce, - kardiologii.

Terapia fotodynamiczna nowotworów i stanów przednowotworowych skóry

Terapia fotodynamiczna stała się ważnym uzupełnieniem klasycznych metod leczenia nowotworów, czyli radio- i chemioterapii. Jest również alternatywą dla resekcji chirurgicznych. Coraz popularniejsze staje się leczenie przy użyciu PTD stanów przednowotworowych i nowotworowych skóry i błony śluzowej w różnych miejscach na całym ciele (także na błonie śluzowej w jamie ustnej i w okolicach intymnych). Leczy się plamy soczewicowate, rogowacenia posłonecznego, świetlne zapalenie warg, leukoplakię, chorobę Bowena, raka podstawnokomórkowego i kolczystokomórkowego, ziarniniaki, rogowiaka kolczystokomórkowego.

Inne zastosowania onkologiczne metody fotodynamicznej

W onkologii stosuje się terapię i diagnostykę fotodynamiczną także dla zmian umiejscowionych głębiej w tkankach, nie tylko na powierzchni skóry, np. w celu bardzo precyzyjnego odgraniczenia wycinanego guza. PTD może być przydatna u pacjentów z chłoniakiem Hodgkina; trwają badania nad stosowaniem tejmetody w przypadku guzów mózgu.

PTD w nieonkologicznych chorobach skóry

Terapii poddawane są także - choroby wywołane przez infekcję HPV (brodawki zwykłe i płaskie, brodawki stóp, kłykciny kończyste), - łuszczyca, - trądzik pospolity, - liszaj płaski, - liszaj twardzinowy i zanikowy sromu, - trądzik odwrócony.

czytaj więcej »